Podczas gdy pałac w Wersalu co roku przeżywa oblężenie ze strony sześciu milionów turystów, jedynie czterdzieści tysięcy z nich zapuszcza się w warzywno-owocowy labirynt pobliskiego Potager du Roi. A warto!

Król Słońce, którego legendarny apetyt przeszedł do historii, uwielbiał świeże owoce i warzywa. Chciał je mieć w swoim zasięgu na okrągło przez cały rok. Realizację tej zachcianki powierzył… prawnikowi. Jean-Baptiste de La Quintinie, adwokat przyjmujący petycje wpływające na dwór królowej, wiele podróżował po Italii, a z tych wojaży powrócił do Francji zachwycony włoskimi ogrodami, co popchnęło go do podjęcia studiów nad sztuką ogrodniczą. Niebawem teorię zaczął przekuwać w praktykę, podejmując prace nad ogrodami w Vaux-le-Vicomte, Chantilly, Sceaux i Rambuillet. W latach 1678-1683 przy pomocy architekta Julesa Hardouina Mansarta odpowiedzialnego za wzniesienie murów i tarasów na zlecenie Ludwika XIV zaprojektował i zrealizował w Wersalu ogród warzywno-owocowy, który miał zaspokajać potrzeby króla i jego dworu. Dzięki geniuszowi La Quintiniego na monarszy stół trafiały z końcem marca truskawki, w grudniu szparagi i nie brakowało na nim ananasów, fig, melonów czy cukinii.

Teren, na którym zbudowano Potager du Roi, był podmokły. La Quintinie musiał najpierw osuszyć „cuchnący staw” i nawieść dobrej, żyznej ziemi z pobliskiego wzniesienia Sartory. Ogród rozlokowano na powierzchni 9 ha. Centrum wyznaczał trzyhektarowy Wielki Czworobok, podzielony na szesnaście pomniejszych kwadratów otaczających znajdujący się pośrodku basen, który służył nawadnianiu ogrodu. Cztery tarasy w Wielkim Czworoboku zostały wzniesione przez Mansarta z myślą przekształcenia ogrodu w swoiste theatrum. To była scena, z której król mógł przyglądać się pracy ogrodników i kontemplować swój warzywno-owocowy eden. Ludwik XIV często zaglądał do tego zakątka, który znajdował się w pobliżu pałacowej oranżerii. Wkraczał do swojego warzywno-owocowego królestwa przez okazałą bramę kutą w żelazie, która dotrwała do naszych czasów nie nadszarpnięta dewastacją z czasów wielkiej rewolucji francuskiej, kiedy to działki narzędzia ogrodnicze i sadzonki wyprzedano, a poszczególne działki oddano w dzierżawę. Król często zapraszał tu swoich znamienitych gości, spacerował alejkami w towarzystwie doży weneckiego i rozmaitych ambasadorów, a owocami i warzywami z ogrodu ten wytrawny gastrodyplomata obdarowywał innych władców i polityków, którzy - jak to było w przypadku burmistrza Amsterdamu - odwzajemniali mu się podobnymi darami. Holender podarował mu sadzonki kawy.

Do Wielkiego Czworoboku przylegało 19 „komnat”, działek z drzewami owocowymi zamkniętych w obrębie murów, dzięki którym panował w nich specyficzny mikroklimat,. Przycinano je w specyficzny sposób, „na płasko”, dzięki czemu drzewka, szczególnie jabłonie i grusze, przylegały szczelnie do muru lub rozpięte na kratownicy tworzyły szpalery. Ta dawna tradycja sztuki ogrodniczej jest nadal pielęgnowana w Potager du Roi.

W czasach Ludwika XIV pracami ogrodowymi zajmowało się trzydziestu ogrodników. Dziś jest ich dziesięciu, ale latem są oni wspierani przez pracowników sezonowych: wolontariuszy, studentów i emerytowanych ogrodników. Pod ich pieczą znajduje się 5 tysięcy drzew (w czasach Ludwika było ich 20 tys.), a jeszcze inaczej rzecz ujmując: 450 odmian owocowych oraz 400 warzywnych. Istotnym zadaniem ogrodników jest też uprawa roślin ozdobnych oraz permakultura. Co roku w Potager du Roi produkuje się 30 ton owoców i 20 ton warzyw. Można je kupić w sklepiku przy wejściu do warzywnika.

W pierwotnym zamyśle jego twórców: Ludwika XIV i La Quintiniego Le Potager du Roi miał pełnić trzy funkcje: produkować, być polem dla rolniczych eksperymentów i służyć akcjom edukacyjnym. Następujące po sobie pokolenia ogrodników i zarządców przez stulecia starały się kultywować tę misję i przekazywać ją kolejnym. Tak jest też i dzisiaj. Od 1976 roku na terenie Potager du Roi działa Krajowa Wyższa Szkoła Architektury Krajobrazu . Cyklicznie odbywają się imprezy ogrodnicze i kulturalne. Co roku podczas Europejskich Dni Dziedzictwa Kulturowego prezentowana jest sztuka współczesna, a targi Saveurs du Potager popularyzują dokonania obecnych i przeszłych generacji ogrodników. Od 1926 roku Potager du Roi został zaklasyfikowany jako zabytek i wraz z wersalskim pałacem trafił na listę UNESCO. Dawniej zarezerwowany tylko dla nielicznych, od 1991 roku jest otwarty dla szerokiej publiczności.

Strona internetowa

www.potager-du-roi.fr

Adres i dojazd:

10 rue du maréchal Joffre, 78000 Versailles

RER ligne C descendre à Versailles Rive Gauche