Lokalna przyprawa o światowej renomie.

Papryczka z Espelette to lokalna odmiana chili uprawiana w baskijskiej gminie w Pirenejach Atlantyckich. W 1999 roku została objęta AOC, a trzy lata później - AOP. Jest to jedyna francuska przyprawa posiadająca to oznaczenie. Jako warzywo jest rolniczą pożyczką związaną z odkryciem Ameryki. Chili przywieziono do Francji w XVI wieku, a około 1650 roku zaczęto ją sadzić w Espelette. Papryczka dobrze się przyjęła w tutejszym ciepłym i wilgotnym klimacie, a miejscowi masarze szybko zaczęli używać jej do przyprawiania i konserwowania mięs oraz szynki. Dziś jest czerwonym symbolem regionu, a rozwieszone na ścianach domów jej warkocze to niezwykle malowniczy znak rozpoznawczy miasteczka Espelette oraz okolicznych wsi.

Aby uzyskać kilogram suszonej papryki, potrzeba 8 kilogramów świeżej. Zbiory - niezmiennie ręczne -  zaczynają się w sierpniu i trwają do pierwszych przymrozków. W ciągu 48 godzin papryka jest sortowana, czyszczona i wiązana w warkocze albo poddawana suszeniu. Suszenie odbywa się na świeżym powietrzu i trwa minimum 15 dni, czasem nawet 2 miesiące. Potem papryczki trafiają do pieca chlebowego, w którym tracą resztę wilgoci. Ostatni etap to mielenie i pakowanie do słoiczków.

Papryka z Espelette ma wielorakie zastosowanie w kuchni. Kucharze cenią jej głęboki smak. Świeże papryczki dodaje się do sosów, omletów czy zup. Suszoną przyprawia się  rozmaite dania z mięs, ryb i owoców morza, a także desery, szczególnie owocowe. Chętnie sięgają po nią także producenci czekolady. 

Co roku w ostatni weekend października w Espelette odbywa się dedykowane jej święto, które od końca lat 60. XX wieku organizuje Confrérie du Piment d’Espelette.

Uwaga! W wielu językach, nie tylko polskim, utarło się błędne określenie pieprz z Espelette. W czasach wielkich odkryć geograficznych ziarna pieprzu czarnego (Piper nigrum) były cenioną i kosztowną przyprawą w Europie. Pieprzem określano wtedy wszelkie pikantne przyprawy, w tym także przywiezioną z Ameryki Południowej paprykę należącą do gatunku Capsicum z pieprzem nie spokrewnionym.