Podparyska kryjówka Balzaka

Historia zmienianych jak rękawiczki domostw Balzaka, przybranych tożsamości gospodarza oraz szyfrów mającym umożliwić wstęp zaufanym, a zmylić tłumy niepożądanych wierzycieli i policję handlową, generujących przy tym zabawne qui pro quo zapisała się złotymi zgłoskami w literackiej anegdocie. Żyjąc na wysokiej stopie, inwestując w coraz to bardziej bajeczne, lecz nieuchronnie kończące się plajtą przedsięwzięcia - własne wydawnictwo, źle lokowane nieruchomości, akcje Kolei Północnej - autor Komedii ludzkiej popadał nieustannie w długi i stale uciekał przed domagającymi się ich spłaty kredytodawcami.

Domek przy ulicy Basse 19 w bukolicznym Passy pod Paryżem był jedną z ostatnich kryjówek pisarza i jest jedyną z jego licznych siedzib, która przetrwała do dziś. Wynajmował go jako pan de Breugnol, zapożyczając nazwisko od służącej, zaradnej chłopki i uszlachetniając je dwuliterową partykułą. Budynek był usytuowany na stromym pagórku i co, istotne dla nieszczęsnego lokatora, oprócz „górnego” wejścia od ulicy Basse (obecnie Raynouard) oferował wyjście „ewakuacyjne” od dołu prosto na ulicę du Roc (obecnie Berton). O „specyficznej architekturze” pisał Teofil Gautier wchodziło się trochę jak wino wchodzi w butelki. Trzeba było zejść trzy kondygnacje w dół, by dostać się na pierwsze piętro. (Écrivains et artistes romantiques 1929). Balzak wprowadził się tutaj jesienią 1840 roku i mieszkał do 1847. Właścicielem był Étienne Désiré Grandemain, który zmarł w 1878 roku. Jego córka i dziedziczka, pani Barbier, która w młodzieńczych latach znała pisarza, zaczęła okazjonalnie udostępniać pamiątkowe wnętrza miłośnikom jego książek. Jednym ze zwiedzających był Louis Baudier de Royaumont. Osiem lat po tym wydarzeniu wynajął on dawne apartamenty pisarza. Dwa lata później, 16 lipca 1910 roku oficjalnie zainaugurowano otwarcie muzeum poświęconego Balzakowi.

W swoim obecnym kształcie muzeum rozlokowane jest na wszystkich kondygnacjach budynku, obejmując także apartamenty zajmowane niegdyś przez innych lokatorów. W jego zbiorach znajdują się manuskrypty i listy pisarza, pierwsze edycje jego dzieł, wiele rzadkich wydań związanych z jego przyjacielem Teofilem Gautierem (włączono je w 1997 roku), gazety z epoki, 4500 rycin, 225 rysunków, kolekcja znaczków pocztowych, portrety Balzaka i jego bliskich, w tym słynny dagerotyp Bissona przedstawiający artystę w koszuli z ręką na piersi, rzeczy osobiste (w tym porcelanowy imbryk do kawy z wytwórni w Limoges oraz inkrustowana turkusami złocona laska a także pośmiertnie wykonany odlew jego ręki z brązu. Na jednej ze ścian olbrzymia tablica przedstawia genealogię postaci jego prawie stutomowego cyklu. W muzeum można zobaczyć także biurko, przy którym cykl powstawał. Mam je od dziesięciu lat - pisał Balzak -  było świadkiem wszystkich moich nieszczęść, przyjmowało wszystkie wylane łzy, wszystkie projekty, słyszało każdą moją myśl.

Budynek oraz przyległy ogród są obecnie wpisane na listę Zabytków historycznych i należą do miasta Paryża. Wstęp do muzeum i stanowiącej jego część biblioteki posiadającej w swych zbiorach ponad książki Balzaka i Gautiera oraz poświęcone im monografie jest bezpłatny. Bilety obowiązują tylko przy wystawach czasowych.

Strona internetowa Muzeum Balzaka

47 Rue Raynouard, Paryż